“To cure sometimes, to relieve often, to comfort always”

Αποτελεί το slogan αυτού του website, και ο καλύτερος τρόπος να το αποδώσω στα ελληνικά είναι ότι ως ιατροί θα πρέπει «να γιατρεύουμε κάποτε, να ανακουφίζουμε συχνά, να εμψυχώνουμε πάντοτε». Ναι, συμφωνώ. Όχι ότι τα καταφέρνω όλες τις φορές, αλλά τουλάχιστον προσπαθώ. Αυτή πάντως πρέπει να είναι η πρωταρχική αποστολή κάθε γιατρού. Στη δική μου δουλειά, που συνίσταται κυρίως στη φροντίδα παιδιών, εφήβων και νεαρών ενηλίκων που γεννήθηκαν με καρδιοπάθεια, είναι λίγες οι φορές που μπορούμε να πούμε ότι καταφέρνουμε να «γιατρέψουμε» οριστικά το πρόβλημα, να επιφέρουμε δηλαδή ριζική θεραπεία, να προσφέρουμε ίαση. Οι καρδιοχειρουργοί μας ουσιαστική ίαση προσφέρουν μόνο όταν κλείνουν τον βατό αρτηριακό πόρο. Στις άλλες περιπτώσεις συγγενών καρδιακών ανωμαλιών, μιλάμε - ή μάλλον πρέπει να μιλάμε - για επιδιόρθωση. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί από τους ασθενείς μας που υποβάλλονται σε «διορθωτικές» εγχειρήσεις (π.χ. οι ασθενείς με τετραλογία Fallot) μπορεί να αποκτήσουν με την πάροδο του χρόνου νέα καρδιακά προβλήματα, όπως επιπλοκές, συνέπειες των εγχειρήσεων, ή υπολειμματικές ανωμαλίες. Όχι σπάνια ασθενείς μας με ποικίλες καρδιοπάθειες υποβάλλονται αρχικώς σε ανακουφιστικές εγχειρήσεις. Ακόμα, σε ασθενείς με εξαιρετικώς σύμπλοκες καρδιοπάθειες (π.χ. τριγλωχινική ατρησία, ή άλλες μορφές μίας μόνο λειτουργικής κοιλίας) η ανακουφιστική θεραπεία (π.χ. εγχείρηση Fontan) είναι η μόνη δυνατή λύση,  και αυτή είναι εφικτή μόνο αν υπάρχουν οι σωστές προϋποθέσεις. Είναι μεγάλος, λοιπόν, ο αριθμός των ασθενών στη δουλειά μου, στους οποίους δεν μπορούμε να προσφέρουμε ίαση, οριστική γιατρειά. Και σε μερικούς δεν μπορούμε ούτε ανακουφιστική θεραπεία να δώσουμε. Έχω συνεπώς την ευθύνη να εμψυχώνω πάντοτε όλους τους ασθενείς και ιδιαιτέρως αυτούς τους τελευταίους. Νιώθω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μου. Να εμψυχώνουμε τους ασθενείς μας και την οικογένειά τους σημαίνει ότι έχουμε τη στοιχειώδη ευθύνη να τους δώσουμε κουράγιο και ελπίδα. Να τους δείξουμε αυτό που οι αγγλοσάξονες ονομάζουν empathy και που στα ελληνικά μπορεί να αποδοθεί ως «ενσυναίσθηση» ή «συναισθηματική ταύτιση». Να προσπαθήσουμε, δηλαδή, να φανταστούμε τον εαυτό μας στη θέση τους και να κατανοήσουμε τα αισθήματά τους.

Η προέλευση αυτής της επιγραμματικής φράσης - πολύ διαδεδομένης στους τόπους ιατρικής εκπαίδευσης στις ΗΠΑ - δεν είναι γνωστή. Δεν ανήκει στον Ιπποκράτη τον Κώο (460-377 π.Χ) όπως λανθασμένα νομίζεται, ούτε έχει σχέση με τους αρχαίους χρόνους. Το βέβαιο είναι ότι έχει χαραχτεί στο άγαλμα του αμερικανού ιατρού και προστάτη των ασθενών Dr. Edward Livingston Trudeau (1848-1915). Ο Trudeau, φυματικός ο ίδιος, ίδρυσε το 1884 σανατόριο (Adirondack Cottage Sanatorium) για τους φυματικούς στο χωριό Saranac Lake, στα Όρη Adirondack της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Εκεί φιλοξενούσε και φρόντιζε φυματικούς ασθενείς και είχε επίσης εγκαταστήσει μικρό ερευνητικό εργαστήριο. Εκτός από ανάπαυση πρόσφερε σε φυματικούς ανθρώπους ελπίδα, σε μια εποχή που δεν φαινόταν να υπάρχει ελπίδα για αυτούς. Χαραγμένη, λοιπόν, στο άγαλμά του στο Saranac Lake της Νέας Υόρκης υπάρχει αυτή η ίδια φράση σε γαλλική γλώσσα: Guerir quelquefois, soulager souvent, consoler toujours”. To 2008, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέδωσαν γραμματόσημο για να τιμήσουν τον «φθισιολόγο» και ανθρωπιστή Edward Trudeau.

Δημήτρης Δασκαλόπουλος

Δεκέμβριος 2013

  

Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter: