Γιώργος Χ. Εμμανουηλίδης, Παιδοκαρδιολόγος, 1926-2013  

Τον γνώριζα μόνο από τη φήμη του. Είχα αρχίσει τις σπουδές μου στην παιδοκαρδιολογία, μια ειδικότητα αναγνωρισμένη στις ΗΠΑ ήδη από το 1961. Ένοιωθα θαυμασμό και δέος που το όνομα ενός Έλληνα φιγουράριζε στο εξώφυλλο έγκυρου και δημοφιλούς στις ΗΠΑ συγγράμματος της ειδικότητάς μας. Ήταν για πολλά χρόνια co-editor αυτού του κλασικού textbook. Τον συνάντησα επιτέλους σε κάποιο από τα εθνικά συνέδρια των αμερικανών καρδιολόγων στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η άμεση εντύπωσή μου ήταν απολύτως διαφορετική από εκείνη για την οποία ήμουν προετοιμασμένος. Με νωπή ακόμα στη μνήμη την εικόνα και τον χαρακτήρα του τυπικού καθηγητή ιατρικής στην Αθήνα, έζησα μια πολύ ευχάριστη έκπληξη όταν γνώρισα τον Dr. George Emmanouilides, το πρόσωπο πίσω από τη φήμη. Ήταν ανθρώπινος, ανεπιτήδευτος και ταπεινός. Απλός, προσηνής και πρόθυμος να σε γνωρίσει και να σε καθοδηγήσει. Στα χρόνια που ακολούθησαν συνέχισε να με συμβουλεύει και να με βοηθάει, όπως είχε κάνει και με άλλους έλληνες γιατρούς. Όταν τον συναντούσα, μιλούσαμε πολύ για τις προοπτικές της ανάπτυξης της ιατρικής και της παιδοκαρδιολογίας στην Ελλάδα. Επισκεπτόταν συχνά την πατρίδα, στην οποία ζούσαν τα επαγγελματικώς καταξιωμένα αδέρφια του. Συναντούσε εκεί πολλούς γιατρούς. Κατάφερνε να είναι φιλικός και γενναιόδωρος με όλους και να παραμένει μακριά από φατρίες και ατομικά συμφέροντα. Επέστρεφε στις ΗΠΑ πάντα απορημένος με την υπανάπτυξη της δημόσιας υγείας και της παιδοκαρδιολογίας. Κάποτε μου είπε με παράπονο: «μπορείς να το διανοηθείς ότι ακόμα και για μια απλή ακτινογραφία θώρακος γίνεται εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο;». Η περιπέτεια της εκλογής των πρώτων καθηγητών ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών στα τέλη της δεκαετίας του 1970 τον είχε πικράνει. Το ελληνικό κράτος τον είχε ορίσει εκλέκτορα μαζί με άλλους ξεχωριστούς έλληνες επιστήμονες της Διασποράς, οι προτιμήσεις των οποίων προκάλεσαν την έντονη αντίδραση του ιατρικού καθηγητικού κατεστημένου της Αθήνας.

Ο Γιώργος Εμμανουηλίδης ήταν γιατρός με όραμα, που εργάστηκε σκληρά με επιμονή και αφοσίωση για να επιτύχει τους υψηλούς στόχους του. Γεννήθηκε στα Κύργια της Δράμας από γονείς που ήσαν πρόσφυγες από τον Πόντο. Ο πατέρας του ήταν ο δάσκαλος του χωριού. Ήταν ο μεγαλύτερος από τα αδέρφια του, άλλα πέντε αγόρια και ένα κορίτσι. Τα εφηβικά του χρόνια σημαδεύτηκαν από τις δοκιμασίες της οικογένειάς του στη διάρκεια του πολέμου και της βουλγαρικής κατοχής. Εξαίρετος φοιτητής ιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στη Θεσσαλονίκη, που συνειδητοποιεί αργότερα στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας ότι τον ενδιαφέρει η παιδιατρική. Το 1955 μεταναστεύει στις ΗΠΑ και αρχίζει σιγά-σιγά να αγγίζει το όνειρό του. Η πορεία του στη συνέχεια είναι χαρακτηριστική της θέλησης, της εργατικότητας και της προσήλωσης στους στόχους του. Και η καταξίωση δεν αργεί να έρθει. Βρίσκεται, άλλωστε, στη χώρα που ευνοεί τους άξιους, τους εργατικούς, τους φιλόδοξους και τους καινοτόμους. Μεσολαβούν τα χρόνια στο Illinois, στη Philadelphia, στην Washington D.C. και στο Toronto μέχρι την εγκατάστασή του το 1961 στο Los Angeles, όπου θα παραμείνει για το υπόλοιπο της ζωής του. Το 1963 διορίζεται στο διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας (UCLA) και ως διευθυντής παιδοκαρδιολογίας και νεογνολογίας στο Harbor General Hospital στο Torrance, California. Εκεί θα ξεδιπλώσει όλα του τα ταλέντα, όλες του τις ικανότητες. Ως ερευνητής και συγγραφέας, ως εξαίρετος και αφοσιωμένος στο άρρωστο παιδί κλινικός ιατρός, ως εμπνευσμένος δάσκαλος και πρότυπο προς μίμηση. Έγινε σύντομα τακτικός καθηγητής της παιδιατρικής και ήταν επί 23 χρόνια ο διευθυντής (chief) της παιδοκαρδιολογίας στο Harbor-UCLA Medical Center. Αργότερα ήρθαν και οι διακρίσεις και οι τιμές. Από τo πανεπιστήμιό του (UCLA), από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, από την ελληνική ομογένεια. Το 1995 έγινε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Κάποτε τον ρώτησα αν σκέφτηκε ποτέ να επιστρέψει στην Ελλάδα. Με κοίταξε στα μάτια και πολύ ήρεμα μου εξήγησε πόσο πολύ τον επηρέασε η περίπτωση της Στέλλας Ζαχαριουδάκη. Η Στέλλα (1927-2006) - μια ευφυέστατη, καλλιεργημένη και πολύπλευρη γυναίκα και μια εξαιρετική παιδοκαρδιολόγος - είχε επιστρέψει από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα στη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και εργάστηκε στο Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία” στην Αθήνα. Όμως, οι συνθήκες και τα εμπόδια που συνάντησε την ανάγκασαν να φύγει πάλι μετά από σύντομο διάστημα και να εγκατασταθεί μονίμως στις ΗΠΑ. Εκεί, ως Dr. Stella Van Praagh πλέον, αναγνωρίστηκε και έγινε πολύ γνωστή διεθνώς για τη σημαντική συνεισφορά της στην παιδοκαρδιολογία. «Λοιπόν», μου απάντησε ο Γιώργος Εμμανουηλίδης, «ύστερα από την εμπειρία της Στέλλας στην Ελλάδα, εγώ δεν το αποτόλμησα».

Συναντηθήκαμε για τελευταία φορά το 1996 στο Βουκουρέστι, σε συνέδριο παιδοκαρδιολογίας όπου ήταν το τιμώμενο πρόσωπο. Ο Γιώργος Εμμανουηλίδης, ένας σπουδαίος έλληνας, πέθανε στις 29 Ιανουαρίου 2013. Η επί 54 χρόνια σύντροφος της ζωής του Ακριβή, τα πέντε παιδιά του και τα τέσσερα εγγόνια του τον αποχαιρέτησαν στον ελληνορθόδοξο ναό της Αγίας Αικατερίνης στο Redondo Beach, California. Για την πολύ μεγάλη συνεισφορά του στην ιατρική και στην παιδοκαρδιολογία εγώ, οι παιδοκαρδιολόγοι φίλοι του σε όλον τον κόσμο και οι ασθενείς μας θα του είμαστε για πάντα ευγνώμονες.

Δημήτρης Δασκαλόπουλος

30 Ιουλίου 2013


Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter: