Διαφάνεια
Η Dr. Leana Wen είναι μια πολύ γνωστή γιατρός στις ΗΠΑ. Ιδιοφυής, πολύπλευρη, και απίστευτα ενθουσιώδης και δραστήρια σε ζητήματα περίθαλψης και υγείας του πληθυσμού. Γεννημένη στη Shanghai της Κίνας το 1983, σε ηλικία 8 ετών ακολούθησε τους γονείς της όταν μετανάστευσαν στην Αμερική. Μετά από εξαιρετικές σπουδές στις ΗΠΑ και την Οξφόρδη, εργάζεται αυτήν τη στιγμή ως ειδικός στην ιατρική επειγόντων περιστατικών (emergency medicine) στο George Washington University στην Washington, DC και παραλλήλως διευθύνει την έρευνα για περίθαλψη με επίκεντρο τον ασθενή (patient-centered care) στο ίδιο πανεπιστήμιο. Είναι συγγραφέας (μαζί με τον γιατρό J. Kosowsky) του πολύ σημαντικού βιβλίου “When Doctors Don’t Listen: How to Avoid Misdiagnoses and Unnecessary Tests”, στο οποίο αναφέρομαι αναλυτικά σε άλλη σελίδα αυτού του site. Η βασική της φιλοσοφία βασίζεται στην ανάγκη της λογοδοσίας και της κοινωνικής ευθύνης των γιατρών απέναντι σε αυτούς που υπηρετούν, δηλαδή τους ασθενείς. Τον Οκτώβριο του 2013, η Leana Wen ξεκίνησε μια πρωτοβουλία, ένας είδος εκστρατείας για τη διαφάνεια στην ιατρική, με τίτλο “Who’s My Doctor? The Total Transparency Manifesto” («Ποιος είναι ο γιατρός μου; Το μανιφέστο της ολικής διαφάνειας»). Προτείνει στους άλλους γιατρούς να αρχίσουν να μιλάνε ανοιχτά στους ασθενείς τους για τον εαυτό τους. Τους καλεί να μιλήσουν, όσοι το επιθυμούν, κάνοντας μια δημόσια δήλωση για πράγματα όπως εθελοντικές δραστηριότητες, επαγγελματικά ενδιαφέροντα, hobbies, φιλοσοφία της δουλειάς τους, και κυρίως για τις πηγές του εισοδήματός τους.
Αντίθετα με ότι συνέβαινε τα παλιά χρόνια, λίγοι μόνο ασθενείς έχουν μακροχρόνιες σχέσεις με τους γιατρούς τους στις σημερινές δυτικές κοινωνίες. Οι ασθενείς έχουν λίγες πληροφορίες όταν αποφασίζουν σε ποιόν θα εμπιστευτούν την υγεία τους, ή την υγεία του παιδιού τους. Αγνοούν ζητήματα όπως το κόστος της περίθαλψης, τα κίνητρα του γιατρού και αν οι διάφορες εξετάσεις και θεραπείες είναι πραγματικά αναγκαίες. Αγνοούν, για παράδειγμα, αν η εξέταση ή η θεραπεία που προτείνεται από τον γιατρό είναι στα αλήθεια η κάλλιστη εναλλακτική λύση ή προτείνεται επειδή ο γιατρός έχει οικονομικό κίνητρο να κάνει την εξέταση, τη θεραπεία ή την εγχείρηση. Η Leana Wen μας θυμίζει ότι στις ΗΠΑ σχεδόν το 94% των γιατρών αναφέρουν κάποια στενή σύνδεση με φαρμακευτική εταιρεία ή εταιρεία κατασκευής ιατρικών συσκευών και δέχονται χρήματα από αυτές τις εταιρείες. Αν και οι γιατροί αρνούνται ότι αυτό επηρεάζει τις αποφάσεις τους, αρκετές μελέτες έχουν δείξει το αντίθετο. Επίσης, συμβαίνει συχνά ο μισθός των γιατρών ή τα κέρδη τους να εξαρτώνται από τον αριθμό των ιατρικών πράξεων και επεμβάσεων. Αυτή η πραγματικότητα ονομάζεται τεχνικώς «συγκρούσεις συμφέροντος» (conflicts of interest) των γιατρών, έχει αληθινή επίπτωση στη φροντίδα και την περίθαλψη, και αποτελεί μείζονα αιτία του υπερβολικού κόστους της υγείας (δημόσιας και ιδιωτικής) και των περιστατικών αποφευκταίας βλάβης στον ασθενή. Φοβούμαι ότι η κατάσταση στη χώρα μας σε αυτό το μεγάλο ζήτημα (conflicts of interest) είναι το ίδιο κακή ή ακόμα χειρότερη. Η Lean Wen ορθώς ισχυρίζεται, λοιπόν, ότι «σε μια εποχή που το 30% όλων των εξετάσεων και θεραπειών δεν είναι αναγκαίες» (πιστεύω ότι το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλότερο), «οι ασθενείς έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν τι μπορεί να επηρεάζει τις συμβουλές των γιατρών τους για την υγεία τους».
Οι ασθενείς νιώθουν φόβο όταν πηγαίνουν στον γιατρό, ή όταν πηγαίνουν το παιδί τους στον γιατρό. Δεν νιώθουν καλά και τρομάζουν για το τι θα μπορούσε να συμβεί στην υγεία τους ή στην υγεία του παιδιού τους. Αυτός είναι ένας φυσικός και κατανοητός φόβος. Η Leana Wen υπογραμμίζει ότι υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια και μια άλλη διάσταση του φόβου των ασθενών, μια διάσταση που «αρχίζει και τελειώνει με την εμπιστοσύνη». Υπάρχει, λέει, «μια απεριόριστη και διαρκώς αυξανόμενη επιδημία, η επιδημία του φόβου», που «είναι πρόβλημα μεγαλύτερο ακόμα και από το κόστος της περίθαλψης». Οι ασθενείς, σε μια στιγμή που ήδη νιώθουν ευάλωτοι και τρομαγμένοι, φοβούνται ακόμα περισσότερο επειδή μπορεί να μην τους δοθεί η σωστή και κατάλληλη ιατρική φροντίδα. Από την άλλη πλευρά, οι γιατροί έχουν συνηθίσει να φοβούνται τους ασθενείς (κυρίως για λόγους πιθανής δικαστικής εμπλοκής τους) και αυτό τους οδηγεί στο να κρύβουν ιατρικά λάθη και να ασκούν αμυντική ιατρική. Αυτός ο αμοιβαίος φόβος έχει οδηγήσει σε έλλειμμα εμπιστοσύνης, σε αποσύνδεση και σε κακή ιατρική φροντίδα. Η αιτία του φόβου είναι «η μυστικότητα και η ντροπή», λέει η Leana Wen, και «το αντίδοτο είναι η τιμιότητα και η διαφάνεια». «Οι γιατροί είναι δημόσιοι υπηρέτες που το καθήκον τους είναι να λογοδοτούν στους ασθενείς τους. Πρέπει να σπάσουμε το τοίχος του φόβου μοιραζόμενοι με το κοινό και με τους ασθενείς μας το ποιοί είμαστε», λέει αφοριστικά η Leana Wen.
Συμφωνώ απολύτως με τις αρχές που διέπουν το μανιφέστο της Dr. Leana Wen. Με ικανοποίηση διαπιστώνω ότι κάποιες από τις σκόρπιες ιδέες και σκέψεις που με έχουν απασχολήσει αποτελούν πρακτικό και ερευνητικό αντικείμενο νεαρών, αφοσιωμένων στον ασθενή συναδέλφων. Στη διάρκεια του επαγγελματικού μου βίου δεν μπορώ να θυμηθώ να έχει άλλος διατυπώσει αυτές τις ιδέες με την ενάργεια, την ευγλωττία και την πειστικότητα της χαρισματικής Leana Wen. Συμφωνώ μαζί της για την ανάγκη «δημόσιας λογοδοσίας (accountability) των γιατρών για υποθέσεις τόσο σοβαρές όπως η υγεία μας». Προσυπογράφω το μανιφέστο της και δημοσιοποιώ σε άλλη σελίδα αυτού του site τη δική μου «δήλωση αποκάλυψης».
Δημήτρης Δασκαλόπουλος
Δεκέμβριος 2013
Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter: