Barcelona, Ιούλιος 2017: Το Συνέδριο 

Πριν λίγο καιρό έγραψα τις εντυπώσεις μου από την Βαρκελώνη. Ο λόγος που επισκέφτηκα αυτή την εντυπωσιακή πόλη ήταν το «7ο Παγκόσμιο Συνέδριο Παιδοκαρδιολογίας και Παιδοκαρδιοχειρουργικής», η συνάντηση ειδικών από όλον τον κόσμο στη διάγνωση και την αντιμετώπιση των καρδιακών νοσημάτων των παιδιών και στις εγχειρήσεις για συγγενείς καρδιοπάθειες. Το πρώτο παρόμοιο συνέδριο έγινε για πρώτη φορά  το 1980 στο London, Ηνωμένο Βασίλειο, με οργανωτές τη φίλη καρδιολόγο  Dr. Jane Somerville και τον αείμνηστο παιδοκαρδιολόγο Prof. Fergus Macartney. Ήταν παγκόσμιο συνέδριο παιδοκαρδιολογίας και μόνο. Το ίδιο συνέβη και το 1985 στη New York City, ΗΠΑ και το 1989 στη Bangkok, Ταϊλάνδη. Οι παιδοκαρδιοχειρουργοί έκαναν για πρώτη φορά το δικό τους παγκόσμιο συνέδριο το 1988 στο Bergamo, Ιταλία, με οργανωτή τον Lucio Parenzan. Το 1993 έγινε στο Paris, Γαλλία μια καινούργια αρχή με κοινό συνέδριο, το ιστορικό πρώτο "World Congress of Paediatric Cardiology and Cardiac Surgery". Αυτό το πολύ σημαντικό συνέδριο επαναλαμβάνεται από τότε κάθε τέσσερα χρόνια και πολλοί το ονομάζουν «οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Επαγγέλματός μας»: 1997 Honolulu, Hawaii, ΗΠΑ (είχε αποφασιστεί να γίνει στο Kobe, Ιαπωνία αλλά ο καταστροφικός σεισμός του 1985 επέβαλε την αλλαγή), 2001 Toronto, Καναδάς, 2005 Buenos Aires, Αργεντινή, 2009 Cairms, Αυστραλία, 2013 Cape Town, Νότιος Αφρική.


Η οργάνωση

Το συνέδριο φιλοξενήθηκε στο "Centre de Convencions Internacional de Barcelona (CCIB)" (στη δεξιά πλευρά της φωτογραφίας). Είχε αρχικώς προγραμματιστεί να γίνει τον Ιούνιο 2017 στο Istanbul, Τουρκία. Ο ακριβής λόγος της μεταφοράς του στη Βαρκελώνη δεν έγινε ποτέ γνωστός στη διάρκεια του συνεδρίου, που πάντως θεωρήθηκε ότι το οργάνωσε η πόλη Istanbul. Πρόεδρος του συνεδρίου ήταν ο τούρκος καρδιοχειρουργός Sertaç Çiçek (εργάζεται στο Mayo Clinic, ΗΠΑ) και αντιπρόεδρος ο τούρκος παιδοκαρδιολόγος Levent Saltık (εργάζεται στο Istanbul University, Τουρκία). Είχα τη χαρά να τους γνωρίσω και να συνομιλήσω μαζί τους. Στην ομιλία του κατά την τελετή έναρξης, ο Sertaç Çiçek αναφέρθηκε απλώς σε «ατυχή γεγονότα» (unfortunate events) που προκάλεσαν τη μεταφορά του συνεδρίου στη Βαρκελώνη. Όταν ρώτησα ένα βράδυ τον Levent Saltık γιατί έγινε η μεταφορά, μου απάντησε: «δεν θα ερχόταν κανένας στο Istanbul!». Η γνώμη μου είναι ότι ο λόγος της μεταφοράς δεν ήταν ότι πολλοί συνάδελφοι στη Δύση θεωρούν την Τουρκία ανασφαλή χώρα λόγω συχνών γεγονότων βίας ή τρομοκρατίας. Ο πραγματικός λόγος ήταν μάλλον τα επακόλουθα της απόπειρας πραξικοπήματος στο Istanbul τον Ιούλιο 2016, δηλαδή οι χιλιάδες συλλήψεις αντιφρονούντων και η στροφή του καθεστώτος Erdogan προς τον αυταρχισμό. Σε κάθε περίπτωση, οι δύο τούρκοι συνάδελφοι ήταν πολύ καλοί οικοδεσπότες και εργάστηκαν σκληρά για την επιτυχία του συνεδρίου. Στην τελετή ενάρξεως προεβλήθη και ένα εξαιρετικό μικρό film για το Istanbul που μπορείτε να δείτε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=LBDhvaKdtZ4


Οι ομιλίες και οι διαλέξεις

Πάρα πολλές οι ομιλίες, που συνέβαιναν συγχρόνως στις πολλές και εκπληκτικά οργανωμένες αίθουσες του διεθνούς συνεδριακού κέντρου της πόλης. Το πρόβλημά μου ήταν να διαλέξω ανάμεσα σε ομιλίες το ίδιο ενδιαφέρουσες, το ίδιο ελκυστικές, αλλά που συνέβαιναν την ίδια ώρα. Οι διαλέξεις συνέβαιναν στο μεγάλο αμφιθέατρο του συνεδριακού κέντρου. Οι περισσότερες ομιλίες και διαλέξεις ήταν καλές. Κάποιες απ’ αυτές ήταν πολύ καλές, ενώ άλλες ήταν συναρπαστικές ή ιδιαιτέρως διδακτικές. Η κυριαρχία των ομιλητών από τις ΗΠΑ ήταν εντυπωσιακή. Στη διάρκεια των διαλειμμάτων, οι τεράστιες οθόνες πρόβαλλαν με συνεχόμενα slides το έργο και τη συνεισφορά μεγάλων προσωπικοτήτων από την ιστορία της παιδοκαρδιολογίας και της καρδιοχειρουργικής συγγενών καρδιοπαθειών. Ήταν όμως λάθος των οργανωτών που από αυτήν την ενδιαφέρουσα οπτική απότιση τιμής στους σπουδαίους και τους πρωτοπόρους της δουλειάς μας απουσίαζαν μερικά πολύ σημαντικά ονόματα, όπως για παράδειγμα της αμερικανίδας Hellen Taussig (1898-1986), μεγάλης ευεργέτιδος των κυανωτικών μωρών λόγω της εγχείρησης "Blalock-Taussig-Thomas shunt" που αυτή εμπνεύστηκε το 1943, του αμερικανού Robert Freedom (1941-2005), κορυφαίου παιδοκαρδιολόγου στον τομέα της αγγειοκαρδιογραφίας και εκπληκτικού συγγραφέα και δασκάλου, και της σκωτσέζας Lindsey Allan, πρωτοπόρου στον τομέα της εμβρυϊκής ηχοκαρδιογραφίας. Ακολουθούν μερικά από τα slides που επεδεικνύοντο σε όλες τις αίθουσες και στο αμφιθέατρο στα διαλείμματα.

Alexander Nadas (1913-2000). Καταγωγή από την Ουγγαρία. Ο θρυλικός διευθυντής παιδοκαρδιολογίας της Βοστώνης, που είχε κατακτήσει τον γενικό σεβασμό στις ΗΠΑ και σε όλον τον κόσμο. Πολλοί από εμάς τον θεωρούμε τον θεμελιωτή της σύγχρονης Παιδοκαρδιολογίας (Pediatric Cardiology). Είχα την τύχη να τον συναντήσω το 1978 και να τον γνωρίσω καλύτερα το 1979 όταν, στη διάρκεια της εκπαίδευσής μου στην Παιδιατρική, έκανα ένα "rotation" μερικών εβδομάδων στο "Boston Children’s Hospital" στη Βοστώνη. Συναντηθήκαμε για τελευταία φορά το 1991 σε συνέδριο στη Γενεύη.

Stella Van Praagh (1927-2006). Καταγωγή από την Ελλάδα (Στέλλα Ζαχαριουδάκη ήταν το αρχικό της όνομα). Σύζυγος και συνεργάτις του διάσημου παθολογοανατόμου συγγενών καρδιοπαθειών Richard Van Praagh. Τη συνάντησα αρχικώς το 1978 στο "Boston Children’s Hospital" στη Βοστώνη. Ξαναβρεθήκαμε στο ίδιο νοσοκομείο το 1979. Με βοήθησε σημαντικά στην επαγγελματική μου ανάπτυξη. Προσπάθησε να με αποτρέψει να σκεφτώ καν την επιστροφή μου στην Ελλάδα. Την απογοήτευσα όταν επέστρεψα το 1987. Συνεχίσαμε να επικοινωνούμε τα χρόνια που ακολούθησαν. Μιλούσαμε συχνά για τα προβλήματα κοινών ασθενών μας, και για την ορθή αντίληψη της ανατομίας και της ορολογίας των συγγενών καρδιοπαθειών.

Aldo Castañeda. Γεννήθηκε το 1930 στην Ιταλία από γονείς από τη Γουατεμάλα. Κορυφαίος καρδιοχειρουργός. Πρωτοπόρος της καρδιοχειρουργικής στα βρέφη και στα νεογνά. Απίστευτα ταπεινός και προσηνής, όπως συχνά συμβαίνει με τους πραγματικά σπουδαίους ανθρώπους. Τον γνώρισα το 1978 στο "Boston Children’s Hospital" στη Βοστώνη, όπου ήταν επικεφαλής της καρδιοχειρουργικής για 24 χρόνια. Έχει χειρουργήσει χιλιάδες παιδιά απ’ όλον τον κόσμο. Σε αυτά περιλαμβάνονται και μερικοί ασθενείς μου. Όταν ολοκλήρωσε το έργο του στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, οργάνωσε ένα πρότυπο καρδιοχειρουργικό πρόγραμμα για συγγενείς καρδιοπάθειες στην Γουατεμάλα. Ένα πρόγραμμα από το οποίο η «ευρωπαϊκή» Ελλάδα θα είχε πολλά να διδαχτεί αν ήθελε.  

Marc de Leval. Γεννήθηκε το 1941 στο Βέλγιο. Κυριάρχησε στην καρδιοχειρουργική συγγενών καρδιοπαθειών στο Λονδίνο για πάνω από 40 χρόνια. Τον γνώριζα μόνο από τη φήμη του, την εξαιρετική δουλειά του στο "Great Ormond Street Hospital for Children" και το κλασικό βιβλίο "Surgery for Congenital Heart Defects", που εξέδωσε μαζί με τον άλλο κολοσσό της βρετανικής παιδοκαρδιοχειρουργικής, τον γεννημένο στην Τσεχία Jaroslav Stark. Νιώθω πραγματικά τυχερός που η επαγγελματική μου ζωή στην Ελλάδα συνδέθηκε τόσο στενά με το ταλέντο, τις ικανότητες και την ιατρική σοφία αυτού του ανθρώπου. Από το 1988 και μετά, χειρούργησε επιτυχώς πάρα πολλούς ασθενείς μου, αφού οι δυνατότητες στην Ελλάδα ήταν πολύ περιορισμένες και τα αποτελέσματα από πολύ κακά έως μέτρια. Τον θεωρώ ευεργέτη των ασθενών μου, μεγάλο δάσκαλο και ξεχωριστό φίλο.



Οι φίλοι

Ένα από τα πιο συναρπαστικά πράγματα στα διεθνή συνέδρια είναι που μπορείς και συναντάς φίλους και συναδέλφους απ’ όλον τον κόσμο, και που σου δίνεται η δυνατότητα να κάνεις καινούργιους φίλους. Έτσι κι αυτήν τη φορά. Απ’ όλες τις ενδιαφέρουσες συναντήσεις και κουβέντες, ξεχωρίζω τη συνάντησή μου με τον παλιό αμερικανό φίλο Jim και τους βρετανούς φίλους και συνεργάτες John και Victor.

Με τον Jim (James) Huhta, καθηγητή παιδιατρικής στο St. Petersburg της Florida, μας συνδέει σταθερή φιλία από το 1981. Με την έρευνά του συνδιαμόρφωσε τη σύγχρονη ηχοκαρδιογραφία των συγγενών καρδιοπαθειών. Θυμάμαι έντονα όταν το 1988 έδωσε - ύστερα από πρωτοβουλία μου - διάλεξη (Grand Rounds) στο Πανεπιστήμιο του Τέξας (UTHSC) στο San Antonio. Μετά τη διάλεξη, περάσαμε όλη την ημέρα μας εξετάζοντας νοσηλευόμενα νεογνά. Μια αξέχαστη εκπαιδευτική εμπειρία για μένα. Ο Jim είναι τα τελευταία χρόνια πρωτοπόρος της Περιγεννητικής Καρδιολογίας (Perinatal Cardiology).




Με τον John Deanfield, καθηγητή καρδιολογίας στο Λονδίνο, μας συνδέει φιλία από το 1988. Όταν δηλαδή άρχισε να φροντίζει ως καρδιολόγος του ασθενείς μου που νοσηλευόντουσαν στο Λονδίνο για εγχείρηση από τον Marc de Leval. Ένας από τις πιο ικανούς και πιο παραγωγικούς στην έρευνα συναδέλφους μου. Από τους θεμελιωτές της φροντίδας για ενηλίκους με συγγενή καρδιοπάθεια στο Λονδίνο.

Με τον Victor Tsang. Τον συνάντησα επιτέλους για πρώτη φορά, εδώ στη Βαρκελώνη. Έχει ήδη χειρουργήσει μερικούς ασθενείς μου με δύσκολες, απαιτητικές συγγενείς καρδιοπάθειες. Αν και πολύ νέος, είναι ήδη καθηγητής της καρδιοθωρακικής χειρουργικής στο Λονδίνο. Απλός, φιλικός και ανθρώπινος. Άξιος συνεχιστής του θαυμαστού χειρουργικού έργου των κολοσσών Jaroslav Stark και Marc de Leval. Και συν-εκδότης του κλασικού βιβλίου τους "Surgery for Congenital Heart Defects" στην 3η έκδοσή του (2006).

          

Βραδιά κοντσέρτου

H δεξίωση-καλωσόρισμα το βράδυ της Κυριακής, 16 Ιουλίου στην ταράτσα του συνεδριακού κέντρου ήταν απογοητευτικά φτωχή. Οι σύνεδροι στεκόντουσαν όρθιοι στον σχετικώς μικρό χώρο με ένα ποτήρι κρασί ή χυμό στο χέρι και κουβέντιαζαν μεταξύ τους σε πηγαδάκια. Καμία σχέση με το εντυπωσιακό "Gala Dinner" άλλων συνεδρίων. Το μόνο θετικό αυτής της δεξίωσης ήταν η όμορφη θέα της Μεσογείου από εκεί (βλέπε φωτογραφία). Έτσι, το ψυχαγωγικό μέρος του συνεδρίου ήταν ουσιαστικώς ανύπαρκτο. Με μία μόνο εξαίρεση. Το βραδινό κοντσέρτο από το μουσικό συγκρότημα (ensemble) με τον χαρακτηριστικό τίτλο "BABY BLUE Sound Collective" το βράδυ της Τετάρτης, 19 Ιουλίου, σε μεγάλη αίθουσα του συνεδριακού κέντρου. Η Έφη κι εγώ, παρέα με αρκετούς άλλους, ζήσαμε μια πολύ ευχάριστη μουσική εμπειρία για μερικές ώρες. Το συγκρότημα το αποτελούν καρδιολόγοι, χειρουργοί, νοσοκόμοι και άλλοι επαγγελματίες της ιατρικής από νοσοκομεία παίδων. Τους συνδέει το κοινό ενδιαφέρον τους για τη φροντίδα των καρδιοπαθών παιδιών και η αγάπη τους για τη μουσική και τις τέχνες του θεάματος. Από το 2007 και μετά δίνουν παραστάσεις στη διάρκεια ιατρικών συνεδρίων παιδοκαρδιολόγων και παιδοκαρδιοχειρουργών στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Τα άτομα του συγκροτήματος διαφέρουν κάθε φορά, αναλόγως ποιοι από τα μέλη του συμμετέχουν σε κάθε συγκεκριμένο συνέδριο. Ο κατάλογος των τραγουδιών και το είδος της μουσικής ποικίλουν πολύ και περιλαμβάνουν κλασική μουσική, jazz, pop, μουσικό θέατρο, blues και rock. Δείτε παρακάτω μερικές φωτογραφίες μου από το όμορφο βράδυ της 19ης Ιουλίου 2017.     

Στην πρώτη σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά: Emre Belli, MD (παιδοκαρδιοχειρουργός στο "Institut Jacques Cartier", Paris, France), tenor and soprano saxophones – Joe (Joseph) Dearani, MD (παιδοκαρδιοχειρουργός και επικεφαλής της καρδιοχειρουργικής στο "Mayo Clinic", Rochester, Minnesota, USA), tenor saxophone – Hajime Ichikawa, MD (επικεφαλής της καρδιοχειρουργικής στην Osaka, Japan), flute and tenor saxophone. Στη δεύτερη σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά: Beth Kaufman, MD (παιδοκαρδιολόγος και διευθύντρια του προγράμματος καρδιακής ανεπάρκειας και μεταμόσχευσης στο "Stanford University", Stanford, California, USA), flute – Stu (Stuart) Berger, MD (επικεφαλής της παιδοκαρδιολογίας στο "UC Davis", Sacramento, California, USA), trumpet.

Aπό αριστερά προς τα δεξιά: Jeff (Jeffrey) Boris, MD (παιδοκαρδιολόγος στο "Children’s Hospital of Philadelphia", Philadelphia, Pennsylvania, USA), bass – Tom Karl, MD (παιδοκαρδιοχειρουργός στο "Johns Hopkins All Children’s Hospital", St. Petersburg, Florida, USA), alto and tenor saxophones, guitar, bass, keyboards, compositions. Υπεύθυνος για πολλές από τις συνθέσεις, τις διασκευές και τις επιλογές του προγράμματος.

Gil Wernovsky, MD (παιδοκαρδιολόγος και καρδιο-εντατιστής στο "Nicklaus Children’s Hospital", Miami, Florida, USA), piano. Υπεύθυνος για τις ετοιμασίες του συγκροτήματος.

Aπό αριστερά προς τα δεξιά: Andrew Van Bergen, MD (παιδοκαρδιολόγος, Oak Lawn, Illinois, USA), vocals – Lisa Hornberger, MD (παιδοκαρδιολόγος και διευθύντρια του προγράμματος εμβρυϊκής ηχοκαρδιογραφίας στο "Stollery Children's Hospital", Edmonton, Alberta, Canada), vocals. Η Lisa – ασυνήθιστα ευφυής και παραγωγική - είναι ανάμεσα στους διεθνείς πρωταγωνιστές της Περιγεννητικής Ιατρικής και της Εμβρυϊκής Καρδιολογίας.

Lisa Hornberger, MD.

Γενική εικόνα μέρους του συγκροτήματος.

Jeff (Jeffrey) Boris, MD και Tom Karl, MD.

Josep Puigdollers (ταλαντούχος νεαρός μουσικός, γεννημένος στη Βαρκελώνη, μέλος της "Metropol Orchestra"), percussion.

Από αριστερά προς τα δεξιά: Leo Lopez, MD (παιδοκαρδιολόγος και διευθυντής απεικόνισης στο "Nicklaus Children’s Hospital", Miami, Florida, USA), vocals - Tom Karl, MD - Jim (James) Tweddell, MD (επικεφαλής καρδιοχειρουργικής στο "Cincinnati Children's Medical Center", Cincinnati, Ohio, USA), banjo - Gil Wernovsky, MD.

Emre Belli, MD. Κατάγεται από την Τουρκία. Μίλησα μαζί του στο διάλειμμα του κοντσέρτου. Έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα πρόσωπα της παιδοκαρδιοχειρουργικής στην Αθήνα.

Αναμνηστική φωτογράφιση στο τέλος του κοντσέρτου.


Δημήτρης Δασκαλόπουλος


Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter: