Κατάντημα… Η συνέχεια, 13 Απριλίου 2013
Πολύτιμα τα σχόλια (στο posting της 4ης Απριλίου 2013), ιδίως αυτά που προέρχονται από γονείς και νέους ανθρώπους. Τους οφείλω ένα φρέσκο, πιο συγκεκριμένο σχόλιο. Πιστεύω, λοιπόν, ότι χρειάζεται μια ΡΙΖΙΚΗ αναδιοργάνωση των δημόσιων παιδοκαρδιοχειρουργικών μονάδων. Θα μπορούσα να πω το ίδιο και για ολόκληρο το σύστημα υγείας στη χώρα μας, αλλά σε αυτές τις σελίδες με απασχολούν κυρίως τα ζητήματα των καρδιοπαθών παιδιών. Οι υφιστάμενες μονάδες για εγχειρήσεις καρδιάς στα παιδιά δεν δουλεύουν σωστά, τα αποτελέσματά τους (outcome) δεν είναι αυτά που θα ήθελα. Το πίστευα το 1990 και το πιστεύω απολύτως και τώρα. Οι 2-3 καλοί παιδοκαρδιοχειρουργοί που έχουμε πλέον στα δημόσια νοσοκομεία (περιλαμβάνω και το ερμαφρόδιτο “Ωνάσειο”) έχουν βελτιώσει την κατάσταση, που όμως απέχει πολύ από το να είναι παραδεκτή. Η διαφορά είναι ότι το 1987-1992 (στην αρχή της ελληνικής καριέρας μου) οι αρμόδιοι δεν ήθελαν να ακούσουν, ιδίως ανθρώπους που δεν θεωρούσαν “δικούς τους”, και δεν ήθελαν να αλλάξουν πράγματα. Τώρα, ακόμα κι αν θέλουν να τα αλλάξουν, ατυχώς δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια, δεν υπάρχουν χρήματα. Ωστόσο, νομίζω ότι μπορούν να γίνουν (αν βεβαίως υπάρξει πολιτική θέληση) μερικά πράγματα που δεν θα κοστίσουν χρήματα – αντιθέτως, μάλλον θα εξοικονομήσουν πόρους. Πράγματα σαν τα ακόλουθα:
α/ Δεν θα πρέπει να λειτουργούν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα περισσότερες από μία (1) δημόσιες παιδοκαρδιοχειρουργικές μονάδες. Σε αυτή τη μονάδα θα πρέπει να συγκεντρωθούν όλες οι δυνάμεις και οι δυνατότητες (resources), όλη η διαθέσιμη “δύναμη πυρός” για εγχειρήσεις καρδιάς στα παιδιά. Δεν είναι ασφαλές - αυτό κυρίως - για τους ασθενείς, αλλά ούτε και σωστό από άποψη κόστους-οφέλους, να γίνεται διασπορά των εγχειρήσεων σε δύο, τρεις ή περισσότερες μονάδες που η καθεμιά κάνει 50 ή 100 ή 150 περιστατικά το χρόνο. Αυτά θα ήσαν αστεία πράγματα αν δεν ήσαν απλώς επικίνδυνα. Το “Ωνάσειο” θα πρέπει να γίνει ή αμιγώς δημόσιο νοσοκομείο ή αμιγώς ιδιωτικό νοσοκομείο. Στην πρώτη περίπτωση, η δημόσια μονάδα θα είναι μόνο εκεί. Στη δεύτερη περίπτωση, η μοναδική μονάδα για την Ελλάδα (για τα επόμενα 20-30 χρόνια) θα πρέπει να είναι μόνο στο “Αγία Σοφία”. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, θα πρέπει πρώτα να γίνει μια ριζική αναζωογόνηση, κυρίως στη φιλοσοφία και στο προσωπικό. Δεν είναι δυνατόν τη σημερινή εποχή να οργανώνουμε και να στελεχώνουμε τέτοιες μονάδες με τον ίδιο τρόπο που το κάνουμε για τις εφορίες, τις πολεοδομίες, τα υπουργεία. Επιτέλους! Δεν είναι δυνατόν τη σημερινή εποχή να τοποθετούμε σε δημόσια νοσοκομεία και καρδιοχειρουργικές μονάδες κρίσιμης σημασίας αυτούς που απλώς έχουν “μπάρμπα στη Κορώνη”… Αυτή τη στιγμή, ο Γιώργος Σαρρής, ένας πολύ καλός καρδιοχειρουργός για παιδιά, βρίσκεται – για μια ακόμα φορά στην ελληνική καριέρα του – έξω από κάθε νοσοκομείο, έξω από κάθε παιδοκαρδιοχειρουργική μονάδα. Το δημόσιο σύστημα υγείας δεν τον χρησιμοποιεί, ούτε θέλει να τον χρησιμοποιήσει. Γιατί είπαμε: τα καρδιοπαθή παιδιά για το ελληνικό δημόσιο έχουν την ίδια αξία όπως μερικά χαρτιά σκορπισμένα στο τραπέζι ενός τελωνείου, μια συλλογή από βρώμικες σφραγίδες και συνδετήρες στο τραπέζι μιας εφορίας. Όμως, δεν έχουμε την πολυτέλεια για τέτοιες καταστάσεις. Αυτό για εμένα είναι σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού, είναι αντιπαραγωγικό. Είναι απλώς ηλίθιο!
β/ Θα πρέπει να παραδεχτούμε, επιτέλους, ότι δεν είναι δυνατόν να χειρουργηθούν στη χώρα μας με τον σωστό τρόπο (σωστή επιλογή της κατάλληλης εγχείρησης, επιλογή του σωστού χρόνου για την εγχείρηση, και εξαιρετικώς έμπειρη περιεγχειρητική φροντίδα) όλα τα περιστατικά στην Ελλάδα. Οι 2-3 (έστω 3-4…) ικανοί και έμπειροι καρδιοχειρουργοί για παιδιά που έχουμε είναι καλοί, ορισμένοι μάλιστα είναι πολύ καλοί. Δεν είναι όμως άριστοι. Και τα εξαιρετικώς σύμπλοκα, δύσκολα ή σπάνια περιστατικά απαιτούν τους άριστους. Αυτά, λοιπόν, τα παιδιά θα πρέπει να στέλνονται με απλό και διαφανή τρόπο σε καρδιοχειρουργικές μονάδες της βόρειας Ευρώπης. Το έχουν κάνει πριν από εμάς η Κύπρος, η Σερβία, χώρες της Μέσης Ανατολής. Θα πρέπει να υπάρξει ένας μικρός, ευέλικτος, διαφανής και αποτελεσματικός κρατικός μηχανισμός γι’ αυτό το πρόβλημα. Ας σταματήσουμε, επιτέλους, να χώνουμε το κεφάλι μας στην άμμο του εγωισμού και της υποκρισίας. Ας σταματήσουμε να ταλαιπωρούμε και να προσβάλουμε τους γονείς τέτοιων παιδιών. Όσο αυτό δεν γίνεται, θα κάνουν party η συναλλαγή και η οικονομική εκμετάλλευση. Γνωρίζω καλά ότι η διαβόητη “βεβαίωση για το εξωτερικό” είναι μια ανθούσα βιομηχανία εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ένας επαίσχυντος θεσμός, μια χαρακτηριστική εικόνα της κοινωνίας που όλοι μας έχουμε οικοδομήσει. Όσο αυτό δεν γίνεται, θα φουντώνει η δικαιολογημένη οργή και πίκρα των γονέων, θα πυκνώνουν δημοσιεύματα σαν το παραπάνω. Λύση, επίσης, δεν είναι να στέλνουμε ένα-δυό παιδιά τον χρόνο στη βόρεια Ευρώπη (όπως έγινε πρόσφατα με τον 15χρονο από την Πάτρα που πήγε στο Ανόβερο) με το “πρωθυπουργικό αεροσκάφος” (!) Αυτό είναι υποκρισία, είναι ντροπή, είναι εξαγορά της ένοχης συνείδησής μας, εξαγορά ψήφων για ορισμένους ίσως. Είναι η απόλυτη ηθική εκμετάλλευση των άρρωστων παιδιών. Και πάντως, μόνο σοβαρή πολιτική δημόσιας υγείας δεν είναι.
γ/ Οι γιατροί στις παιδοκαρδιοχειρουργικές μονάδες θα πρέπει να γίνουν (ή να υποχρεωθούν να μάθουν να γίνουν) πολύ πιο ανθρώπινοι. Πιο απλοί, πιο προσιτοί, πιο χαμογελαστοί. Πιο ειλικρινείς και κυρίως πιο συμπονετικοί (compassionate). Αυτό βέβαια είναι και το πιο δύσκολο, από όσα προανέφερα, διότι ατυχώς δεν διδάσκεται σε καμία ιατρική σχολή, σε κανένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών. Είναι όμως απολύτως σημαντικό για την καλή επικοινωνία αλλά, κυρίως, για την καλύτερη έκβαση της υγείας των καρδιοπαθών παιδιών. Ας μη ξεχνούν οι γιατροί μας σ’ αυτές τις μονάδες ότι η δουλειά τους εκεί δεν είναι απλώς και μόνο η δουλειά ενός υδραυλικού, ενός καλού τεχνίτη. Η δουλειά και το καθήκον του γιατρού εκεί είναι, εκτός από το να θεραπεύει τη συγκεκριμένη καρδιακή ανωμαλία (με την έννοια της τεχνικής επιδιόρθωσης και σπάνια της ίασης), να ανακουφίζει συχνά τον πόνο των παιδιών και των γονιών τους, και πάντοτε να εμψυχώνει, δηλαδή να δίνει δύναμη και ελπίδα (“to cure sometimes, to relieve often, to comfort always”).
Δουλεύω αυτόν τον καιρό πάνω σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο-πρόταση για την αναγκαία ριζική αναδιοργάνωση των μονάδων για εγχειρήσεις καρδιάς στα παιδιά. Θα σας το κάνω γνωστό, ελπίζω σύντομα. Κάποιες αρχικές ιδέες μπορείτε να δείτε και στην καταχώρισή μου (posting) σε αυτές τις σελίδες με τίτλο «Απάντηση σε ανακοίνωση του συλλόγου “Η Καρδιά του Παιδιού”, 21 Μαρτίου, 2013»
Δημήτρης Α. Δασκαλόπουλος
Ακολουθήστε μας στο facebook (επαγγελματική σελίδα)