Περί του προληπτικού καρδιολογικού ελέγχου σε παιδιά και εφήβους, μέρος Α, 9 Σεπτεμβρίου 2012
Στις 25 Αυγούστου 2012, η εφημερίδα «Η Καθημερινή» δημοσίευσε στη στήλη της «Γράμματα Αναγνωστών» και σε προβεβλημένη θέση (εντός πλαισίου) επιστολή γονέα παιδιού σχολικής ηλικίας. Η επιστολή του αναγνώστη αναφερόταν στην υποχρεωτική για την εγγραφή τους στο σχολείο προληπτική εξέταση των παιδιών από παιδίατρο, οδοντίατρο, καρδιολόγο και οφθαλμίατρο. Βρήκα την επιστολή εκείνη πολύ ανθρώπινη και λογική, και στις 30 Αυγούστου 2012 έστειλα στην εφημερίδα δική μου επιστολή ως απάντηση. Παρακάτω, παραθέτω την επιστολή του αναγνώστη (με τον τίτλο που έδωσε η εφημερίδα) και τη δική μου απάντηση.
«Γιατροί για εξετάσεις στα σχολεία
Κύριε διευθυντά
Φέτος το παιδί μας θα πάει Τρίτη Δημοτικού. Το υπουργείο Παιδείας ζητάει να συμπληρωθεί ένα έντυπο με τις διαγνώσεις: οδοντιάτρου, καρδιολόγου, οφθαλμίατρου και παιδίατρου. Το ίδιο έντυπο ζητήθηκε και συμπληρώθηκε και στην Α΄ Δημοτικού. Οι γονείς πρέπει να πάνε τα παιδιά τους σε τέσσερις γιατρούς, να πληρώσουν τουλάχιστον 20 ευρώ σε κάθε επίσκεψη με δεδομένο ότι οι συμβεβλημένοι γιατροί του ΕΟΠΥΥ των παραπάνω ειδικοτήτων είναι ελάχιστοι ή κανένας και το (ηλίθιο) πλαφόν των 50 επισκέψεων τελειώνει συνήθως τη Δευτέρα, αν πας από τα ξημερώματα να πιάσεις σειρά! Ιατρικές εξετάσεις πρέπει να γίνονται στα παιδιά, αλλά αντί αυτής της δαπανηρής και χρονοβόρας διαδικασίας θα έπρεπε το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας να στείλει γιατρούς στα σχολεία. Πόσα χρήματα και ταλαιπωρία θα γλίτωναν γονείς και παιδιά!
Καλοδημος Δημητρης / Φυσικός, Λαμία»
«Κύριε Διευθυντά,
Είμαι γιατρός της παιδικής ηλικίας και νοιώθω ότι οφείλω μια απάντηση στον επιστολογράφο σας κ. Δ. Καλοδήμο από τη Λαμία - η επιστολή του οποίου δημοσιεύτηκε στο φύλλο σας της 25ης Αυγούστου - αλλά και στους αναγνώστες σας. Η φυσική και οικονομική ταλαιπωρία του ως γονέα και οι καταστάσεις που περιγράφει με συγκινούν και με προσβάλλουν. Οι αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας δεν με βρίσκουν σύμφωνο. Το να υποχρεώνεις τους γονείς κάθε δύο ή τρία χρόνια να εξετάζονται τα παιδιά τους από καρδιολόγο, προκειμένου να εγγραφούν στη νέα σχολική τάξη, δεν οδηγεί μόνο σε καταστάσεις σαν αυτές που περιγράφει ο κ. Καλοδήμος αλλά – κυρίως – είναι πολιτική παράλογη και επιστημονικώς αβάσιμη. Η παιδοκαρδιολογία είναι η αποκλειστική επαγγελματική μου ενασχόληση τα τελευταία 33 χρόνια, τα 25 από τα οποία στην Ελλάδα. Νομίζω ότι έχω μάθει τη δουλειά μου αρκετά καλά και θα ισχυριστώ ακόμα ότι την διακονώ με αρκετή κοινωνική ευαισθησία. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι ουδείς έχει ποτέ ζητήσει τη γνώμη μου στη διαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής στο ζήτημα του προληπτικού καρδιολογικού ελέγχου (“screening”) σε παιδιά και εφήβους πριν από συμμετοχή τους σε αθλητικές δραστηριότητες. Αυτό το ζήτημα παραμένει αμφιλεγόμενο διεθνώς και η σχετική πολιτική διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Η παρούσα πολιτική στη χώρα μας είναι μάλλον προϊόν ευθυνοφοβίας και γραφειοκρατικής νοοτροπίας, ίσως και αποτέλεσμα πίεσης ομάδων συμφερόντων. Πάντως, ενώ είναι βέβαιο ότι έχει κάνει πολλούς γιατρούς και διαγνωστικά κέντρα πλουσιότερους, από την άλλη μεριά ουδεμία ένδειξη υπάρχει ότι είναι αποτελεσματική στην πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας. Το ζήτημα περιπλέκεται από το γεγονός ότι η ειδικότητα του παιδοκαρδιολόγου δεν είναι αναγνωρισμένη στη χώρα μας. Ο παιδοκαρδιολόγος (που σημειωτέον ότι στις ΗΠΑ αποτελεί αναγνωρισμένη, διακριτή ειδικότητα ήδη από το 1963) θεωρείται από την οπισθοδρομική ελληνική δημόσια διοίκηση και τους ιατρικούς συλλόγους ως απλός παιδίατρος! Έτσι, για να πάρουν τη σχετική βεβαίωση για την εγγραφή στο σχολείο πολλά παιδιά εξετάζονται όχι από έμπειρους παιδοκαρδιολόγους αλλά από καρδιολόγους. Οι τελευταίοι είναι γιατροί εκπαιδευμένοι μόνο στα καρδιακά προβλήματα των ενηλίκων και υπερηλίκων ατόμων και συνεπώς δεν είναι οι κατάλληλοι, δεν είναι οι σωστοί γιατροί για την καρδιά των παιδιατρικών ασθενών. Ως αποτέλεσμα είναι ότι συχνά τέτοιου είδους προληπτικοί καρδιολογικοί έλεγχοι σε παιδιά είναι ανακριβείς, ατελείς, χωρίς ουσιαστικό συμπέρασμα και εν δυνάμει επικίνδυνοι.
Πολλά, λοιπόν, μπορούν και πρέπει να αλλάξουν στη παρούσα δημόσια πολιτική για την πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε παιδιά και εφήβους αφού θεωρηθούν υπό το πρίσμα της σχέσης κόστους και οφέλους. Αυτό είναι ακόμα περισσότερο αναγκαίο στις μέρες μας, που είναι επιτακτική η ανάγκη περιστολής των δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών υγείας. Ας αναλογιστούμε όλοι μας ότι η πρόκληση και η εκτέλεση περιττών ιατρικών πράξεων δεν συνεπάγεται μόνο τη φυσική, συναισθηματική και οικονομική ταλαιπωρία των ασθενών και των οικογενειών τους, αλλά, επίσης, είναι μια πρακτική ηθικώς κατακριτέα και ζημιογόνος για την εθνική οικονομία.
Δημήτρης Α. Δασκαλόπουλος, Ιατρός, F.A.A.P., F.A.C.C., Παιδοκαρδιολόγος»
Η απαντητική επιστολή μου δεν δημοσιεύτηκε από την καλή ημερήσια εφημερίδα. Η Καθημερινή αρνήθηκε να τη δημοσιεύσει. Ίσως να τη βρήκε ενοχλητική για πολλούς και για πολλά. Ίσως να μη γνωρίζει πώς να τη διαχειριστεί. Πάντως ένα είναι βέβαιο: ήταν απολύτως σχετική με όσα ο επιστολογράφος-γονέας αναφέρει, και ειδικότερα με το σκέλος της υποχρεωτικής εξέτασης από καρδιολόγο. Ελπίζω ότι πολλοί από εσάς που μας διαβάζετε σε αυτές τις σελίδες θα βρείτε εκείνη την απάντησή μου ενδιαφέρουσα, ίσως και χρήσιμη. Στο προσεχές μέλλον, θα γράψω για την δημόσια πολιτική που ακολουθείται σε άλλες χώρες, σε άλλες κοινωνίες στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, για την προληπτική ιατρική εξέταση μαθητών και αθλητών. Θα είναι το «μέρος Β» αυτού του posting.
Δημήτρης Δασκαλόπουλος
Ακολουθήστε μας στο facebook και στο twitter: