Η συγγνώμη που δεν ήρθε ποτέ
Έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από τότε που άνδρες ντυμένοι στο χακί με σύμβολα του Ελληνικού Στρατού στις στολές τους επέβαλαν σε εμένα και στην πατρική μου οικογένεια έναν τραγικό εφιάλτη. Έχουν από τότε μεσολαβήσει πολλές αλλαγές στη ζωή μου, πολλές περιπλανήσεις, πολλοί διαφορετικοί τόποι διαμονής. Και πολλές και θετικές επιστημονικές και επαγγελματικές εμπειρίες, κυρίως από τότε που αποφάσισα να φύγω στο εξωτερικό για να συνεχίσω εκεί τις ιατρικές σπουδές μου. Πάντα, βέβαια, φιλοδοξούσα και σχεδίαζα να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές σε μια σοβαρή χώρα του εξωτερικού. Στο διάστημα 1973-1975, όμως, εκείνη η φιλοδοξία και εκείνο το σχέδιο έγιναν μια αδήριτη ανάγκη. Ήταν τότε πολύ δυνατή η επιθυμία να φύγω μακριά! Να φύγω με κάθε δυνατόν τρόπο από την Ελλάδα, που είχε πια μεταμορφωθεί στη συνείδησή μου από «πατρίδα», δική μου και των προγόνων μου, σε «τόπο του εγκλήματος» που είχε διαπραχθεί εις βάρος μου και εις βάρος της πατρικής οικογένειάς μου. Ήταν τότε τόσο μεγάλη η επιθυμία να εγκαταλείψω τη χώρα ώστε αναγκάστηκα να εγγραφώ στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με αποκλειστικό σκοπό να περιορίσω τις πιθανότητες να με εμποδίσουν οι αρχές της χώρας να ταξιδέψω στο εξωτερικό, αφού ως φοιτητής της Οδοντιατρικής δεν θα είχα την υποχρέωση να εκπληρώσω την «υπηρεσία υπαίθρου» που ίσχυε μόνο για τους νεαρούς γιατρούς. Το κόλπο μού το είχε προτείνει η Ζανέτ, φίλη και παλιά συμφοιτήτρια στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας (την ξαναβρήκα το φθινόπωρο του 1975 στο Liverpool της Αγγλίας, όπου ειδικευόταν στην Αναισθησιολογία). Το κόλπο έπιασε, και μια μέρα στα τέλη του Απριλίου του 1975 κατάφερα να φύγω επιτέλους μακριά από τη χώρα που με είχε πληγώσει και ταπεινώσει! Άνοιξα τότε πανιά για την «Οδύσσεια» στον ιατρικώς προηγμένο κόσμο με πρώτο σταθμό το Aberdeen της Σκωτίας. Πολλά χρόνια αργότερα, επέστρεψα στη χώρα – εγώ και η οικογένεια που είχα δημιουργήσει – αφού δεν κατάφερα ποτέ να καταπολεμήσω αποτελεσματικά τη νοσταλγία. Είχα, επίσης, σκεφτεί ότι η «Ιθάκη» μου θα είχε λογικά αλλάξει με τα χρόνια και ότι εγώ, με τις μικρές δυνάμεις που είχα αποκτήσει στη ξενιτιά, θα μπορούσα μάλλον να βοηθήσω στην υπόθεση της αναγέννησης και της προκοπής της. Η ζωή διέψευσε δυστυχώς όλες σχεδόν τις αισιόδοξες σκέψεις, τις ελπίδες και τις προσδοκίες μου. Όλα όσα είχα ελπίσει και είχα ανάγκη – όλα εκτός από την ικανοποίηση να περάσω μερικά χρόνια κοντά στους γονείς μου που ήσαν προς το τέλος της ζωής τους – αποδείχτηκαν μια γλυκιά ψευδαίσθηση, μια αυταπάτη! Το δράμα ήταν και παραμένει ότι οι κάτοικοι της «Ιθάκης» δεν πιστεύουν στην αναγέννηση και την προκοπή του τόπου τους. Δεν τις θέλουν πραγματικά και συχνά τις πολεμάνε.
Σε όλη τη διάρκεια της παραμονής μου στο εξωτερικό (1975–1987) και όλα τα χρόνια μετά την επιστροφή στην «Ιθάκη», ποτέ δεν ξέχασα και ποτέ δεν συγχώρησα τους ντυμένους στο χακί άνδρες με σύμβολα του Ελληνικού Στρατού στις στολές τους για τον εξευτελισμό, τον πόνο, τον τρόμο και την αγωνία που είχαν προκαλέσει σ’ εμένα και τους γονείς μου στο διάστημα Νοέμβριος – Δεκέμβριος του 1973. Αντιθέτως, με τον χρόνο τα αισθήματά μου γινόντουσαν πιο απόλυτα, πιο σκληρά, πιο απαιτητικά. Αισθήματα που οι ψυχολόγοι θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν ίσως σαν τυπικά συμπτώματα του συνδρόμου του μετατραυματικού stress (“PTSS”). Η πίεση αυτών των αισθημάτων κορυφώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο. Στις 17 Νοεμβρίου του 2022, μισόν σχεδόν αιώνα από το εις βάρος μου έγκλημα που είχε διαπραχθεί από άνδρες ντυμένους στο χακί με σύμβολα του Ελληνικού Στρατού στις στολές τους, τα αισθήματα είχαν πια ξεχειλίσει, είχαν γίνει ανυπόφορα. Δεν επιζητούσα πια τη Νέμεση, την πραγματική Νέμεση, που άλλωστε είναι πολύ δύσκολο να υλοποιηθεί στη σύγχρονη «Ιθάκη» όπως μας έχει διδάξει και η αιφνιδιαστική και απροσδόκητη δήλωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή τον Αύγουστο του 1975 («και όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια»), όταν ακύρωσε τη θανατική ποινή που είχε επιβάλει στους Απριλιανούς δικτάτορες η Δικαιοσύνη και που απαιτούσε ευρύτατο τμήμα των πολιτών («δώστε τη χούντα στον λαό!»). Επεδίωξα τη συμφιλίωση. Είχα, όμως, πρώτα ανάγκη από μια συγγνώμη. Είχα ανάγκη η πατρίδα να αναγνωρίσει το λάθος της!
Στις 25 Νοεμβρίου του 2022, αφού είχα ξεπεράσει κάθε είδους δισταγμό, άνοιξα τον φορητό υπολογιστή μου και έγραψα μια επιστολή προς τον Υπουργό της Εθνικής Άμυνας (βλέπε παρακάτω). Του ζητούσα να αναλογιστεί «τον αυθαίρετο, παράνομο και κυρίως απάνθρωπο τρόπο που μού συμπεριφέρθηκε ο Ελληνικός Στρατός στο διάστημα 17 Νοεμβρίου 1973 - 21 Δεκεμβρίου 1973», και του ζητούσα με σεβασμό την εξής «χάρη»: «να προβείτε στις αναγκαίες ενέργειες ώστε ο Ελληνικός Στρατός να ανταποκριθεί σε μια για πολλά χρόνια εκκρεμούσα ηθική υποχρέωση που έχει απέναντί μου. Αιτούμαι, με άλλα λόγια, επίσημη και γραπτή συγγνώμη από τον Ελληνικό Στρατό για εκείνον τον τραγικό εφιάλτη που επέβαλε σε εμένα και την οικογένειά μου». Έστειλα ως “συστημένη” την επιστολή μου στον Υπουργό. Την ίδια επιστολή κοινοποίησα – και πάλι ως “συστημένη” επιστολή – στον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στον Αρχηγό / Διευθυντή του Υγειονομικού Σώματος του Γενικού Επιτελείου Στρατού, και στον Πρόεδρο του Δ.Σ. του Νοσηλευτικού Ιδρύματος Μ.Τ.Σ. (417 ΝΙΜΤΣ). Στις 3 Ιανουαρίου του 2023, έλαβα απάντηση μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, δηλαδή με email, από το Νομικό Σώμα του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας με τίτλο «Απαντητική Επιστολή» (βλέπε παρακάτω). Την απάντηση απηύθυνε σε εμένα (χωρίς όμως να υπάρχει η υπογραφή του δίπλα, κάτω, ή πάνω από το όνομά του – την επιστολή φαινόταν απλώς ότι είχε υπογράψει «ψηφιακά» κάποια κυρία «Chrysoula Deloudi») ο Αντιπτέραρχος (Ι) Κωνσταντίνος Κελλάρης, Επιτελάρχης ΓΕΕΘΑ. Επειδή το τεράστιο έμβλημα του ΓΕΕΘΑ υπερκαλύπτει το κείμενο της «απαντητικής επιστολής» και την καθιστά δυσανάγνωστη, μεταφέρω εδώ το πλήρες και ακριβές περιεχόμενό της: «Κύριε Δασκαλόπουλε, Σε απάντηση της επιστολής σας, σας γνωστοποιούμε ότι τα γεγονότα που αναφέρονται σε αυτή, δεν αντιπροσωπεύουν τις αρχές και τις αξίες των Ενόπλων Δυνάμεων. Επιτρέψτε μας να σας εκφράσουμε το σεβασμό μας προς το πρόσωπό σας, λαμβάνοντας μάλιστα υπ’ όψη την ιδιότητά σας ως Εφέδρου Αξιωματικού του Στρατού Ξηράς. Με τιμή, Αντιπτέραρχος (Ι) Κωνσταντίνος Κελλάρης, Επιτελάρχης ΓΕΕΘΑ». Ας σημειωθεί ότι ουδείς εκ των τεσσάρων (4) άλλων αποδεκτών της επιστολής μου, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, μπήκε στον κόπο να μου απαντήσει!
Καλοδεχούμενη, λοιπόν, και τυπικώς ευγενική η απάντηση του Αντιπτεράρχου Κωνσταντίνου Κελλάρη. Όμως… Όμως, στην επιστολή απουσιάζει η συγγνώμη! Ουδέν ίχνος συγγνώμης υπάρχει στην «απαντητική επιστολή». Ούτε καν κάποια έκφραση λύπης, μετάνοιας, συμπόνοιας ή ενσυναίθησης για όσα υπέφερα στο διάστημα Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1973 ως «αιχμάλωτος πολέμου» στα χέρια ανδρών ντυμένων στο χακί με σύμβολα του Ελληνικού Στρατού στις στολές τους. Ούτε καν κάποια δειλή, έμμεση έστω, πρόθεση για ανάληψη της ευθύνης. Τουναντίον, η «απαντητική επιστολή» αποτελεί ένα αλαζονικό κείμενο, μια κλασική άρνηση της πραγματικότητας! Αμφισβητεί την αλήθεια και την ακρίβεια των «γεγονότων» (τα οποία όπως γράφει «δεν αντιπροσωπεύουν τις αρχές και τις αξίες των Ενόπλων Δυνάμεων»), υπονοώντας έτσι εμμέσως πλην σαφώς ότι όσα εγώ υποστήριξα με τρόπο απολύτως τεκμηριωμένο στην επιστολή μου της 25ης Νοεμβρίου του 2022 ήσαν είτε ψευδή και ανυπόστατα, ή προϊόν παραχάραξης (δηλαδή απάτης), ή αποτέλεσμα παραισθήσεων λόγω πιθανής δικής μου ψυχωσικής διαταραχής!... Η κόρη μου η Μαρία, έμπειρη ψυχοθεραπεύτρια στη Βοστώνη των ΗΠΑ, πιστεύει ότι η συμπεριφορά του Αντιπτεράρχου Κελλάρη, και κατ’ επέκτασιν των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, της θυμίζουν τη γνωστή στους ψυχολογικούς κύκλους τακτική του “gaslighting”. Το “gaslighting” είναι (κατά την εγκυκλοπαίδεια Britannica) «μια περίτεχνη και ύπουλη τεχνική παραπλάνησης και ψυχολογικής χειραγώγησης κάποιου ατόμου – θύματος, που έχει ως αποτέλεσμα να υπονομεύσει σταδιακώς την εμπιστοσύνη του θύματος στην ικανότητά του να διακρίνει την αλήθεια από το ψεύδος, το σωστό από το λάθος, ή την πραγματικότητα από την εμφάνιση, καθιστώντας έτσι το θύμα παθολογικώς εξαρτώμενο στις σκέψεις ή τα αισθήματά του από τον θύτη – “gaslighter”».
Για εμένα, τα πράγματα είναι πιο απλά και πιο σοβαρά. Αυτό που κατάφερε ο Αντιπτέραρχος Κελλάρης, αντιπροσωπεύοντας – ας μη ξεχνάμε – τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, ήταν αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν “adding insult to injury”. Με άλλα λόγια, οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας στη σωματική και ψυχική βλάβη που μου προκάλεσαν στο διάστημα Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1973 προσθέτουν σήμερα και προσβολή! Και, φυσικά, το γεγονός ότι ο Αντιπτέραρχος Κελλάρης ήταν μόνο τριών (3) ετών τον Απρίλιο του 1967 και εννέα (9) ετών την εποχή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου δεν μπορεί να δικαιολογήσει την τυπικώς ευγενική αλλά ουσιαστικώς προσβλητική «απαντητική επιστολή» του. Ας γνωρίζει, επίσης, ο Αντιπτέραρχος Κελλάρης ότι η επιστολή που φαίνεται να υπογράφει δεν είναι μόνο προσβλητική. Η επιστολή του θα μπορούσε να υπονομεύσει (αν δεν ήμουν αυτός που είμαι) τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη μου στον σημερινό Ελληνικό Στρατό! Και αυτό θα ήταν η πιο σοβαρή, η πιο δυσάρεστη συνέπεια της επιστολής του.
Αν, λοιπόν, η Τιμή περιλαμβάνεται στις «αξίες» των Ενόπλων Δυνάμεων στις οποίες αναφέρεται η «απαντητική επιστολή» του Αντιπτεράρχου Κελλάρη, τότε ας είναι βέβαιος ο κύριος Κελλάρης ότι δεν θα σταματήσω να διεκδικώ μέχρι να πεθάνω την οφειλόμενη σε εμένα συγγνώμη από τον Ελληνικό Στρατό. Είναι ζήτημα Τιμής!
Σημείωση. Η φωτογραφία είναι από φυλάκιο στα ελληνοαλβανικά σύνορα, κάποια μέρα του 1973. Στο διάστημα Οκτώβριος 1972 – Απρίλιος 1973, έκανα πολλές επισκέψεις σε όλα τα φυλάκια της μεθορίου μας. Εμβολίαζα τους φαντάρους μας – φρουρούς της ακεραιότητας της πατρίδας, απολάμβανα τη φιλοξενία και τις ιστορίες τους, και κέρδιζα την αγάπη του λυκόσκυλου που κρατούσε συντροφιά στους φαντάρους. Στο τέλος κάθε επίσκεψης, αποχαιρετούσα στρατιωτικά το λυκόσκυλο, και με τον οδηγό του στρατιωτικού τζιπ με τον μεγάλο ερυθρό σταυρό στο πλάι παίρναμε τον δρόμο της επιστροφής στη μονάδα μας στους Φιλιάτες μέσα από τα κακοτράχαλα βουνά της Ηπείρου.
23 Φεβρουαρίου 2023Η επιστολή μου προς τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, 25 Νοεμβρίου 2022
Ακολουθήστε μας στο facebook (επαγγελματική σελίδα)
Ακολουθήστε μας στο facebook (προσωπική σελίδα)